رزمی(حامدرحیمی پنجکی)

از حدود 3000 سال پیش از میلاد مسیح ، چینی ها برای گیاهان مختلف ارزش طبی قائل بوده اند و این گیاهان موضوع اصلی علم گیاه و طب در تاریخ اولیة زندگی بشر بشمار می آمده است. آغاز طب چینی وابسته به علم گیاه را به سه امپراتور افسانه ای نسبت می دهند. نخستین آنها فوهسی (Fu Hsi) بود که 2900 سال پیش از میلاد سلطنت داشته و براساس افسانه تائو (Tao) که در آن خدای پان کو با تقسیم آشفتگی به دو اصل یانگ و یین ( Yang Yin) جهان را تشکیل داد به توضیح فلسفه طب می پرداخته است.
این اندیشه ثنویت هم در طب و هم در فلسفه و فرهنگ عامه و مذهب چینی وجود دارد. در معارف چین، یانگ و یین دو نیروی حیاتی آدمی و نشانة کیفیت های متضادند. یانگ با قدرت مردانه ، نشانه سمت چپ و کیفیت های مثبتی نظیر خیر، آسمان ، روز ،بلند ، داغ و اسید و یین یا نیروی زنانه نشانه سمت راست و کیفیت های منفعلی مانند شر، زمین ، شب ، کوتاه ، سرد وقلیا بود. چینی ها برا این باور بودند که اگر تمام عوامل در تعادل کامل باشند، بدن سالم و آسوده خواهد بود و بیماری محصول عدم توازن میان دو نیروی حیاتی است.
به عبارت دیگر ، صفات یانگ صفات رجولیت و اثبات و صفات یین یعنی حالت انوئیت و نفی ، مثلاً یک کندة هیزم خشکیده به تمام معنی مظهرش یین می باشد، لیکن اگر آن را آتش زنند همان لحظه مظهر یانگ می شود و این از آن جهت نیست که تغییر ماهیت می دهد و ذات آن عوض می شود، بلکه از آن جهت است که دو قوة فاعله و منفعلة مستور و نهفته در آن در هر دفعه در معرض تبدیل از صورتی به صورت دیگر قرار دارد. به عبارت دیگر اختلاف اشیاء ناشی از مادة ذاتی و جوهری آنان نیست بلکه در چگونگی عمل آنهاست و آن حالتی است که به آنها عارض می شود. از این قرار که ماده هر آن تغییر حالت می دهد و در هر حالت دارای صفات جدا و خصائصی دیگر می شود و از صورتی به صورت دیگر در می آید و در هر صورتی نامی جداگانه می یابدو پنج عنصر آب ، آتش ، خاک ، فلز و چوب ، حاصل فعل و انفعال دو قوه یانگ و یین در عالم هستند. بنابراین فلسفة یانگ و یین اولاً یک فلسفة دیالکتیکی است و هستی بر اساس یک تضاد عاشقانه ساخته شده است؛ بر خلاف تضاد هگل که از برخورد یک حالت خصمانه بوجود آمده است. همة هستی دارای یک وجود است. هم به تضاد دیالکتیکی توجه می کند هم وحدت وجودی خود را حفظ می کند. هستی بالذات وحدت دارد اما در حرکت تضاد پیدا می کند.
دومین امپراتور افسانه ای چین در حدود سال های میان 2838 تا 2700 پیش از میلاد می زیست و شن نونگ Shen Nung نام داشت.
سومین امپراتور افسانه ای چین باستان هوانگ تی Huang-Ti) ؛ 2600 سال پیش از میلاد) بنابر روایات فراوان ، مؤلف نای چینگ (Neiching) شناخته می شود و این نای چینگ رساله کلاسیکی است که به امراض داخلی می پردازد و حدود 4500 سال پیش روی باریکه های خیزران نوشته شده و اساس تاریخ طب چین به حساب می آید. پزشکان باستان چین ، ادراک مناسبی از دیابت داشته اند. در یکی از کتاب های کهن تئوری طب چینی که در 100 سال پیش از میلاد گرد آوری شده است به وضعیت ژیائوکی ( Xiaoke) اشاره شده است که امروزه به دیابت معروف است و با از دست دادن وزن در کنار اشتهاء و تشنگی فراوان مشخص شده است. بر اساس این کتاب ، این سندرم از مصرف چربی و شیرینی زیاد حادث می شود که امروز با نوع غیر وابستة به انسولین دیابت همخوانی دارد.
در 752 بعد از میلاد مسیح، پزشک معروف ، وانگ تائو Wang Tao ، به شرح دیابت با ادرار شیرین پرداخته و توصیه به مصرف پانکراس خوک به عنوان درمان نموده است.


دیابت براساس فلسفة پزشکی چین

بر پایة طب سنتی چین، دیابت به سه دستة فوقانی ، میانی و تحتانی ژیائوکی ( سندرم کاهش وزن و تشنگی ) تقسیم بندی می شود و عموماً با خصوصیات تشنگی ، گرسنگی و تکرر ادرار و کاهش وزن خود را نشان می دهد. کدورت ادرار و قند در ادرار نیز ممکن است همراه با این علائم باشند در هر شرایطی یکی از علائم بر دیگری چیرگی دارد- تشنگی فراوان در جیائو فوقانی ( شش) ، میل به غذای بیشتر در جیائو میانی ( معده) و تکرر ادرار در جیائو تحتانی ( کلیه).
· در سندرم ژیائوکی فوقانی ، حرارت شش موجب خشکی مایعات بدن و ایجاد تشنگی فراوان، بی قراری ، سرفه خشک ، پوست خشک ، خشونت صدا ، زبان قرمزخشک با یا بدون ترک، پوشش زبانی زرد نازک و پالس تند قوی به ویژه در وضعیت Cun Position می شود.
· در سندرم ژیائوکی میانی، آتش معده موجب تشنگی فراوان و گرسنگی دائم و تمایل به نوشیدن مصرف مایعات سرد، حس سوزش در اپی گاستر، یبوست ، زبان قرمز با پوشش زرد کلفت و پالس تند قوی لغزان می شود.
· در سندرم ژیائوکی تحتانی ، که با کمبود یین (Yin) کلیه توأم است . تکرر ادرار ( شفاف یا کدر)، خشکی دهان در شب، تعریق شبانه ، درد کمر و استخوان درد، زبان ورقه شدة قرمز و پالس تند نخی عمیق مشاهده می شود.
· در سندرم ژیائوکی تحتانی که با کمبود هر دوی یین و یانگ کلیه ( با چیرگی یانگ) توأم است ، تکرر ادرار کدر به ویژه در شب، درد وضعف در انتهای کمر و زانوها، ناسازگاری به سرما ، بی حالی ، کاهش توانایی جنسی، زبان قرمز رنگ پریده با اثرات دندان و زبان با پوشش سفید و پالس ضعیف نخی و عمیق مشاهده می شود.
ژیائوکی با سه عامل پیوند دارد: تغذیة ناسالم ، اختلالات هیجانی و منظومة کمبود یین.
تغذیه ناسالم به رفتارهای خوردن و نوشیدن نامنظم که موجب صدمه به عملکردهای تبدیلی و انتقالی طحال و معده می شود دلالت دارد. غذای انباشته شده به نوبة خود تولید حرارت درونی کرده و مایعات بدنی را مصرف نموده و موجب کاهش وزن و تشنگی می شود.
اختلالات هیجانی طولانی با کاهش وزن و تشنگی که موجب منع جریان qi ( کای ) است توأم می باشد. فکر فراوان موجب صدمه به طحال می شود. عصبانیت ، رنجش و نا امیدی موجب محدودیت کای کبد شده و ایجاد گرما وآتش کرده و یین ریه و معده را مصرف می نماید. دل نگرانی فراوان موجب صدمه به کلیه ها و تضعیف کای می شود.
زمانی که فردی به صورت سرشتی دچار کاهش یین است، عواملی مانند استرس طولانی یا بیماری ، کار فراوان یا فعالیت جنسی فراوان موجب مصرف ذات می شود. نتیجه کاهش یین کلیه است که می تواند با علائم کمبود یین معده وریه کمبود یانگ کلیه ترکیب شود.

پژوهش های جدید در طب گیاهی چین برای درمان دیابت

در نیمة دوم قرن بیستم ، تقریباً 200 نسخة استاندارد برای درمان دیابت یادداشت شده است. اکثر این نسخه ها ترکیبی است از تقریباً دو دوجین گیاهان ثابت ضد دیابتی به اضافه مقدار کمی از گیاهان فرعی دیگر.
این گیاهان فرعی ، اثرات مکمل بر روی گیاهان اصلی در نسخه ها داشته و با هدف درمانی تظاهرات خاصی از دیابت جای داده شده اند. به دلیل پیچیدگی منظومة فلسفی چینی در پاتوفیزیولوژی دیابت و ترکیبات پیچیده که برای تظاهرات خاص این بیماری بکار می رود، پژوهش در مورد گیاهان ضد دیابت چینی با دشواری های خاصی روبرو است و اکنون دوران تکاملی خود را طی می کند. اولین پژوهش های استاندارد بر روی حیوانات آزمایشگاهی برای اثرات کاهندة قند خون آنها در چین ، کره و ژاپن طی سال های 1952 1927 انجام گردید. از 1960 تحقیقات سازمان یافته ای با روش های جدید پژوهشی در مورد دیابت ادامه یافت که حاصل کشف ترکیب سمی آلوکسان برای نابودی انتخابی سلول های بتای پانکراس بوده و ادامة تحقیقات عالمانه ای را فراهم نمود. همچنین مطالعه بر روی سویه های ژنتیکی از موش ها که وزن زیادی را به دست آورده و دچار تیپ دو پس از ده هفته از رشد می شدند موجب گسترش تحقیقات در مورد گیاهان طبی چینی شد. در یک فراگرد کلی ، چکیده ای از پژوهش های آزمایشگاهی بر روی گیاهان کاهندة قند خون که در کتاب تحقیقات مدرن و کاربرد مفردات پزشکی و کتاب فارماکولوژی و کاربرد مفردات پزشکی چینی ثبت شده است اشاره به گیاهان مندرج در لیست ذیل که کاربرد شایع دارند نموده اند. در پکن ، واحد دیابت در سال 1975 در بخش طب سنتی چینی در بیمارستان پایتخت ( Capital Hospital) تشکیل یافت. نتایج و راهنمایی های این واحد در آمریکا به چاپ رسید و امکان استفاده پزشکان غربی را برای درمان بیماران دیابتی بر اساس طب سنتی چینی فراهم نمود. مهمترین نسخه های سنتی طب گیاهی چینی برای درمان دیابت شامل فرمول 8 Rehmannia و نسخة ساده شدة آن فرمول 6 Rehmannia ؛ ترکیب جین سنگ و جیپسوم و رافیوپوگون تریکوسانتز می باشند.
فرمول 6 Rehmannia و ترکیب جیپسوم و جین سنگ برای درمان افرادی که ترشح طبیعی دارند ولی دیابت دارند ( تیپ دو یا دیابت غیر وابسته به انسولین) پیشنهاد شده است. این فرمول ها برای سندرم شایع کمبود یین و کای که در مراحل اولیة علائم بالینی دیابت دیده می شود مناسب هستند.
فرمول 8 Rehmannia بر ای بیمارانی که انسولین کم یا هیچ تولید می کنند پیشنهاد شده است. این ترکیب برای بیمارانی که با بیماری پیشرفته که دارای کمبود یین و یانگ هستند استفاده می شود ( در حقیقت با اضافه کردن Cinnamon و aconite به فرمول 6 Rehmannia ، فرمول 8 Rehmannia ساخته می شود که می تواند در باز سازی یانگ مؤثر باشد).

 مکمل مدل زیر بنایی پنج عنصر در طب چینی نظریه متضادها- یین و یانگ - است. طبق این نظریه همه چیز در عالم حاوی قطب مخالف خویش است و به وسیله آن متعادل می‏شود. یین، مؤنث، تیره و سرد است اما یانگ مذکر، روشن و گرم است.

 در طب سنتی چین، برای حفظ سلامتی باید بین یین و یانگ تعادل بر قرار باشد و بسیاری از بیماری‏ها را می‏توان ناشی از کمی یا زیادی یکی از آن دو دانست.

بخش‏های متفاوت بدن هم تحت تسلط یین یا یانگ توصیف می‏شوند: مثلا خون و مایعات بدن عمدتا یین هستند، در حالی که «کی» انرژی حیاتی، معمولا یانگ است. تصور می‏شود که «کی» در شبکه‏ای از کانال‏ها، یا نصف النهارها، در سراسر بدن جریان دارد و می‏توان با استفاده از طب سوزنی آن را تحریک کرد

سایت www.evelene.com در گوگل